Kleur helpt ons om de wereld om ons heen te ervaren. Wat is kleur? Hoe maak je er goed gebruik van in je tekeningen? In deze blog laat ik je kennismaken met de wereld van kleur en geef ik je tips om op een leuke en creatieve manier met kleuren aan de slag te gaan in je creatieve werk!

Wat is kleur?
Volgens de Dikke van Dale is kleur ‘de indruk die het oog krijgt van lichtstralen van bepaalde golflengte, door voorwerpen enzovoorts uitgestraald of teruggekaatst’. Door de intensiteit van deze golflengte wordt de kleur bepaald. Worden alle golflengten geabsorbeerd, dan is een voorwerp zwart. Een voorwerp dat alle golflengten weerkaatst, is wit. Kleuren ontstaan door het ‘mengen’ van verschillende kleuren licht.

Kleur waarnemen is subjectief. Een goed voorbeeld is natuurlijk kleurblindheid, waarbij één of meerdere zogeheten typen kegeltjes in het netvlies van je oog niet goed functioneren. Je kunt kleuren dus anders beoordelen dan anderen. Misschien herinner je je ook nog wel de discussie over dat ene jurkje (#thedress): was het nu zwart-blauw of goud-wit? Uiteindelijk bleek dat te maken te hebben met het feit dat je hersenen automatisch de lichtbron van een object wegfilteren om zo de echte kleur te bepalen.

Kortom, er komt best wel wat biologie en natuurkunde bij kijken als het gaat om kleur en kleuren zien. Maar hoe gebruik je kleur in je tekeningen of schilderijen?

Kleurenwiel
Je kent het misschien wel van Procreate, Paint, Adobe of een ander creatief programma: het kleurenwiel (of kleurencirkel). Google het eens en je komt allerlei wielen tegen, de een nog uitgebreider dan de ander. Een kleurenwiel kan je helpen om inzicht te krijgen in kleur en om kleurencombinaties te maken.

Je kunt in één oogopslag zien welke kleuren je met elkaar moet mengen om tot een bepaalde kleur te komen. Ik raad je aan om eens zelf een kleurenwiel te maken met kleurpotloden of verf. Door zelf een kleurenwiel te maken, leer je hoe kleuren zijn opgebouwd uit primaire en secundaire kleuren en leer je deze kleuren mengen. Een interactief en gratis kleurenwiel kun je vinden bij Adobe. Verderop heb ik meer tips over kleurgebruik en kleurcombinaties voor je 😉.

Met behulp van een kleurenwiel zie je welke kleuren tegenover elkaar liggen en dus complementair zijn. Als je deze kleuren gebruikt, dan valt het object dat je kleurt, meer op. Kijk maar eens naar deze afbeelding hieronder: blauw en oranje/geel zijn complementair.

Beide kleuren komen in combinatie met elkaar goed tot hun recht. Blauw verstevigt het geel/oranje en andersom. Op deze manier kun je het kleurenwiel inzetten om te kijken hoe je kleurcombinaties kunt maken.

Kleurcodes
Wat handig is om te weten, is dat er kleurcodes zijn om kleuren een ‘naam’ te geven. Deze kleurcodes zijn handig en essentieel als je bijvoorbeeld altijd één bepaalde kleur wil of moet gebruiken (bijvoorbeeld voor de huisstijl van een bedrijf), of als je je werk wil laten drukken. Er zijn een aantal verschillende systemen die kleuren beschrijven. Hieronder een handig overzicht:

• RGB (rood, groen, blauw), waarbij de basis de primaire kleuren zijn. Dit model wordt gebruikt voor foto’s, video en beeldschermen. Model HEX is de gemakkelijk te kopiëren code van de drie RGB-waarden van een kleur, bijvoorbeeld als je dit nodig hebt voor het bouwen van een website.
• CMYK (cyaan, magenta, geel, zwart), waarbij de basis de secundaire kleuren zijn. Dit model wordt gebruikt voor drukwerk (flyers en boeken).

Als je een foto wilt gebruiken voor drukwerk, dan moet het RGB omgezet worden naar het CMYK. Dit kun je zelf doen in bijvoorbeeld Photoshop, maar tegenwoordig gebeurt dit ook al automatisch bij de drukkerij.
Je kunt in Procreate kiezen of je met RGB of CMYK wil werken. Aan de hand van het overzichtje hierboven kun je bepalen welk model het beste is voor het maken van je tekening in Procreate. Als je de tekening wilt laten drukken, dan kun je het beste CMYK-kleuren gebruiken. Deze kleuren zullen dan het meest accuraat zijn met wat je op je scherm ziet in het drukwerk.

Kleuren bepalen – inspiratie opdoen
In Procreate kun je zelf een palet samenstellen en kleuren kiezen uit een kleurenoverzicht. Dit kan behoorlijk overweldigend zijn, want hoe kies je de juiste kleur en hoe maak je een mooie kleurcombinatie uit dat oneindige aantal kleuren?!

Er zijn een aantal prachtige websites waar je inspiratie kunt opdoen voor het gebruik van kleuren. Ik noemde al even Adobe Color. Met behulp van deze website kun je gebruik maken van het kleurenwiel en gemakkelijk combinaties maken. Je kunt complementaire kleuren pakken, maar ook allerlei andere combinaties maken. Je kunt ervoor kiezen dat de kleuren in harmonie met elkaar zijn, waardoor je gemakkelijk kunt spelen met allerlei tinten. Natuurlijk heb je ook de mogelijkheid om alle kleuren los in te stellen en hun intensiteit en transparantie aan te passen. Je kunt ook een afbeelding of foto uploaden en vervolgens de juiste kleuren eruit halen (extraheren).

Ben je wat intuïtiever ingesteld, dan is Colordot echt iets voor jou. Door simpel met je muis of vinger over het scherm te gaan, kun je je kleur kiezen. Als je klikt, dan sla je de kleur op op je beeldscherm. Er blijft dan een deel van je beeldscherm over om een andere kleur te kiezen. Op deze manier kan je verschillende kleurcombinaties maken. De HEX-code kun je vervolgens gebruiken om precies die kleur te gebruiken in verschillende programma’s. Als je niet direct een HEX-code kunt plakken in het programma waarmee je werkt, dan zijn er online diverse gratis converters te vinden die HEX naar RGB omzetten.

Mijn persoonlijke favoriet als het gaat om het maken van kleurcombinaties is Coolors. Je kunt zelf combinaties maken (en allerlei kleureigenschappen instellen), maar je kunt ook kleurcombinaties van anderen opzoeken. In de zoekbalk (via ‘Explore’) kun je een sleutelwoord of thema intypen en vervolgens krijg je allerlei kleurcombinaties te zien. Deze paletten of combinaties kun je vervolgens bekijken, aanpassen, opslaan en delen. Heb je helemaal geen inspiratie? Dan kun je met Coolors kleurencombinaties voorgesteld krijgen door elke keer op de spatiebalk te drukken. Je krijgt dan elke keer een nieuw kleurenschema te zien. Superhandig!

In Procreate kun je tegenwoordig ook kleuren uit foto’s halen (extraheren). Dit doe je door naar het kleurenmenu te gaan in een canvas. Klik rechtsonder op het tabblad ‘Palettes’ en daarna op het +plusje rechtsboven. Kies daar voor ‘New from camera’ of ‘New from photos’ om een kleurenpalet aan te maken op basis van wat jij ziet of een foto uit je fotoalbum.

Tips voor het gebruik van kleur

• Kies kleuren die jij mooi vindt! Ga bij jezelf na welke kleuren jou op dit moment het meest aanspreken. Probeer vervolgens met deze kleur(en) combinaties te maken. Kies je voor de complementaire kleur, of houd je alles in één tint?
• Werk met lagen, breng kleuren over elkaar aan. Zo krijg je meer diepte in je kleur en het object dat je tekent of inkleurt. Dit is ook een manier om verschillende kleuren met elkaar te mengen. Begin ook niet met te felle kleuren (let op de saturatie/verzadiging van de kleuren die je gebruikt), maar bouw je kleuren op. Zo creëer je niet alleen diepte, maar krijg je ook een realistischer effect – daarnaast leer je ook meer over wat er met kleuren gebeurt als ze met elkaar in aanraking komen.
• Je kunt kleuren onderverdelen in warme en koude kleuren. Je kunt hiermee spelen in je tekening. Door in één gedeelte warme kleuren (of juist koude) te gebruiken, kun je de focus daarop leggen. Op deze manier kun je diepte creëren.
• Doe inspiratie op bij anderen. Kijk bijvoorbeeld naar je favoriete kunstenaars. Welke kleuren gebruiken zij? Werken ze met verschillende tinten van één kleur, of met complementaire kleuren? Hoe gaan zij om met licht en donker en welke kleuren gebruiken ze hierbij? Door te kijken naar anderen, kun je zelf leren hoe je kleuren kunt gebruiken in een tekening of schilderij. Vaak worden er heel andere kleuren gebruikt dan je op het eerste gezicht zou verwachten (bijvoorbeeld de kleuren geel en blauw in huidtinten).

Natuurlijk ben ik benieuwd hoe jij je kleurkeuzes maakt. Maak je gebruik van bovenstaande websites, of heb je een andere manier? Waar let jij op als je tekent of schildert? Wat is je favoriete kleur? Laat het weten in een reactie hieronder.